تأثیر کاربرد کودهای زیستی بر شاخص‌های رشدی ذرت (Zea mays L.) در خاک‌های آلوده به سرب

به­منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی بر شاخص­های رشدی گیاه ذرت (Zea mays L.) در خاک­های آلوده به سرب، آزمایشی در گلخانه گروه خاک­شناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1394 به­صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای موردبررسی عبارت بودند از عامل اول: سطوح آلودگی خاک به سرب (0، 50، 100، 200 و 400 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک) و عامل دوم: بدون مایه­زنی (C)، مایه­زنی با باکتری حل‌کننده فسفات(Pseudomonas putida)(P)، مایه­زنی با قارچ Funneliformis mosseae(M)، مایه­زنی با قارچ میکوریز Funneliformis mosseae+ باکتری حل‌کننده­ فسفات (M+P)، مایه­زنی با قارچ میکوریز Rhizophagus intraradices (I)، مایه­زنی با قارچ میکوریز Rhizophagus intraradices+ باکتری حل‌کننده­ فسفات (I+P) بود. پارامترهای مورد اندازه‌گیری شامل: سرب، آهن و مس در ریشه و اندام هوایی، شاخص سبزینگی برگ و ارتفاع گیاه بود. مایه­زنی خاک با قارچ­های میکوریزی و باکتری در شرایط عدم وجود عنصر سرب سبب بهبود شاخص­های رشد و عملکرد گیاه گردید. بر این اساس تیمار مایه­زنی با قارچ میکوریز Funneliformis mosseae + باکتری حل‌کننده­ فسفات (I+M) توانست فاکتور انتقال (TF) را 28/67 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش دهد. همچنین کودهای زیستی توانستند میزان سرب جذب شده را در ریشه گیاه در مقایسه با تیمار شاهد9/61 درصد افزایش دهند؛ به بیان دیگر توانستند سرب جذب شده از خاک توسط گیاه را در ریشه گیاه حفظ کنند. با توجه به نتایج حاصل در غلظت بحرانی سرب (400 میلی­گرم بر کیلوگرم خاک)، کودهای زیستی نتوانستند تأثیر مفید و فزاینده­ای بر شاخص سبزینگی برگ و ارتفاع در این رقم از ذرت (رقم ماکسیما) داشته باشند. با این حال در غلظت­های کم­تر از فلز سنگین سرب، کود‌های زیستی می­توانند اثرات مضر و سوء این فلزات سنگین را در اندام­های هوایی و ریشه گیاه ذرت (رقم ماکسیما) کاهش دهند.